- President Volodymyr Zelensky heeft gewaarschuwd dat Oekraïne geen vredesverdrag zal accepteren dat Rusland en de VS sluiten zonder Oekraïense betrokkenheid.
- Ook wil Zelensky dat Europese bondgenoten worden betrokken bij het overleg.
- Zelensky zegt eerst met Washington te willen overleggen over een gezamenlijk plan om “Poetin tegen te houden”.
- Lees ook: Europese landen willen mee onderhandelen bij vredesbesprekingen over Oekraïne
President Volodymyr Zelensky heeft gewaarschuwd dat Oekraïne geen vredesverdrag zal accepteren dat Rusland en de Verenigde Staten sluiten zonder Oekraïense betrokkenheid. Ook wil hij dat Europese bondgenoten worden betrokken bij het overleg.
“Het is belangrijk dat het niet allemaal gaat volgens het plan van Poetin”, zei Zelensky tegen de pers over zijn Russische ambtgenoot. Poetin wil volgens de Oekraïner het liefst alleen met de Verenigde Staten onderhandelen.
Het standpunt van Zelensky komt overeen met de wens van veel Europese landen. Die zien het evenmin zitten dat de VS en Rusland onderling beslissen over het lot van Oekraïne.
Zelensky belde een dag eerder met de Amerikaanse president Donald Trump, die ook uitgebreid met Poetin heeft gesproken. De Oekraïense president erkende dat hij het onprettig vond dat Trump eerst contact had met de Russische leider.
De Amerikaan blikt zelf wel positief terug op de "geweldige gesprekken" met de leiders van Oekraïne en Rusland. "Goede kans dat we die verschrikkelijke en erg bloedige oorlog kunnen beëindigen", schreef Trump op Truth Social.
Het is nog onduidelijk hoe de onderhandelingen vorm moeten krijgen. Zelensky zegt eerst met Washington te willen overleggen over een gezamenlijk plan om "Poetin tegen te houden". Pas daarna zou het zinvol zijn om ook met de Russen te praten.
Brekelmans: Europa overweegt bewaken vredesbestand
Europese landen zijn bereid om "serieus" te bespreken hoe ze Oekraïne na een toekomstig vergelijk met Rusland kunnen beschermen. Dat geldt "eigenlijk voor iedereen", zei defensieminister Ruben Brekelmans na overleg met zijn NAVO-collega's.
De gesprekken zijn nog pril, "omdat het nogal om iets groots gaat", tekende Brekelmans aan. Voor het bewaken van een bestand of vredesakkoord zijn volgens deskundigen al gauw vele tienduizenden militairen nodig. Met genoeg slagkracht om Rusland ook echt te ontmoedigen na een adempauze weer tot de aanval over te gaan.
Maar er is volgens de minister wel plotseling lijn in de besprekingen gekomen, omdat de Verenigde Staten duidelijk hebben gemaakt wat ze van Europa verwachten. De Amerikaanse boodschap dat de VS geen troepen leveren en andere bondgenoten het moeten opknappen, en dat het zonder NAVO-vlag en bijbehorende beschermingsgarantie zal moeten, is het uitgangspunt voor het gesprek. "De belangrijkste bondgenoot heeft heel duidelijk aangegeven hoe ze erin staan. En nu dat voor iedereen duidelijk is, vindt op basis daarvan het gesprek plaats."
De Tweede Kamer vroeg het kabinet in december al "om zich constructief op te stellen ten aanzien van de Franse en Poolse ideeën over een naoorlogse vredesmacht in Oekraïne". Het kabinet vat dat op als een verzoek om "over zo'n macht te praten en er mogelijk aan deel te nemen", zei buitenlandminister Caspar Veldkamp donderdag.
Frankrijk kreeg voor zijn pleidooi om een troepenmacht te sturen aanvankelijk vooral bijval van Baltische landen, maar inmiddels lijkt het draagvlak te groeien. Zo overweegt het Verenigd Koninkrijk deelname, lijkt Duitsland minder stellig ertegen gekant en denkt de Italiaanse defensieminister ook wel te kunnen bijdragen. Die laatste benadrukt wel dat voor de missie bredere schouders nodig zijn dan alleen Europese. Zo is er meer verschil in opvatting.
Minister Hegseth: niet te snel concessies gedaan
De voormalige Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba heeft gezegd dat de onderhandelingspositie van Oekraïne is verslechterd door de benadering van de nieuwe Amerikaanse regering.
"De verklaringen van de Amerikaanse president Donald Trump en zijn regering brengen het uiteindelijke doel van de onderhandelingen en de regeling waar president Trump naar op zoek is in gevaar", zei Koeleba tegen het Duitse persbureau DPA. Hij was van 2020 tot 2024 buitenlandminister van Oekraïne.
De Amerikaanse minister van Defensie Pete Hegseth vindt niet dat hij te snel concessies heeft gedaan aan Rusland door te zeggen dat Oekraïne niet al zijn grondgebied zal terugkrijgen en ook geen NAVO-lidmaatschap moet verwachten. De Amerikaanse president Donald Trump "heeft alle kaarten in handen die hij wil", aldus Hegseth. Die kaarten volgen volgens hem uit "hard power", militaire en economische macht.
De minister sprak na afloop van een bijeenkomst van ministers van Defensie van NAVO-landen in Brussel. "We moeten de NAVO weer groots maken", zei hij, verwijzend naar Trumps campagneslogan "Make America Great Again". Om dat te bereiken moeten de Europese bondgenoten om te beginnen veel meer geld uitgeven aan defensie, zodat ze minder afhankelijk van de Verenigde Staten worden, redeneerde hij.
Hegseth zei dat Trump in staat is om onderhandelingen over de oorlog in Oekraïne af te dwingen, omdat hij zelf zo'n sterke leider is. Daarbij wordt volgens hem zowel Rusland als Oekraïne betrokken en zullen beide landen concessies moeten doen. Wat Rusland zou moeten inleveren, wilde Hegseth desgevraagd niet toelichten. Dat is volgens hem aan Trump.
Uiteindelijk vindt hij wel dat Europese landen vooral zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor de veiligheid op hun eigen continent, omdat de VS nog meer veiligheidszorgen hebben in de wereld. Bijvoorbeeld in de machtsstrijd met China.
Momenteel is de afspraak binnen de NAVO dat landen ten minste 2 procent van hun bruto binnenlands product uitgeven aan de krijgsmacht. Hegseth herhaalde dat Europese landen eerder naar 5 procent zullen moeten, zoals Trump ook al eens had gezegd. Dat is de enige tastbare vorm van afschrikking, vindt hij. "We kunnen praten wat we willen over waarden, waarden zijn belangrijk. Maar je kan niet schieten met waarden. Je kan niet schieten met vlaggen en je kan niet schieten met krachtige toespraken. Er is geen vervanging voor hard power."
Vice-president Vance: sancties tegen Rusland liggen nog altijd op tafel
De Verenigde Staten kunnen Moskou treffen met sancties en mogelijk militaire actie als de Russische president Vladimir Poetin niet instemt met een vredesakkoord met Oekraïne dat de onafhankelijkheid van Kyiv op lange termijn garandeert. Dat heeft de Amerikaanse vicepresident J.D. Vance volgens de krant The Wall Street Journal gezegd.
"Er zijn economische instrumenten als hefboom, er zijn natuurlijk militaire instrumenten als hefboom" die de VS zouden kunnen gebruiken tegen Poetin, zei Vance in een interview met de Amerikaanse krant. Vance zei verder dat de optie om Amerikaanse troepen naar Oekraïne te sturen als Moskou niet te goeder trouw onderhandelde, "op tafel" bleef liggen.
"Ik denk dat er een deal uit zal komen die veel mensen zal choqueren", citeerde de krant de Amerikaanse vicepresident. "De president gaat hier niet in met oogkleppen op", zei Vance. "Hij gaat zeggen: alles ligt op tafel, laten we een deal sluiten."